Infekcja Helicobacter pylori to powszechny problem, mogący wywołać długofalowo poważne konsekwencje zdrowotne. Nie u każdego przebiega jednak objawowo, a osoby, u których występują jedynie łagodne dolegliwości, często zwlekają z udaniem się do lekarza. Tymczasem bakterie obecne w żołądku mogą niepostrzeżenie doprowadzić do rozwoju zapalenia i powstania wrzodów.Czym jest Helicobacter pylori?
Helicobacter pylori to bakteria powszechnie kolonizująca błonę śluzową żołądka. Liczbę jej nosicieli szacuje się na 70-80% dorosłych Polaków, ale tylko u 10-20% zakażonych osób występują z tego powodu dolegliwości zdrowotne. Jak to możliwe, że bakteria ta jest w stanie przetrwać w skrajnie niekorzystnych warunkach, jakie panują wewnątrz żołądka? Okazuje się, że wykształciła ona mechanizmy, dzięki którym nie stanowi to dla niej żadnego problemu. Rzęski umożliwiają jej wnikanie w głąb warstwy śluzu wyściełającego ściany żołądka, specjalne białka umożliwiają przyleganie do komórek nabłonka przewodu pokarmowego, a enzym ureaza pozwala na zobojętnienie kwasu żołądkowego i lokalne podwyższenie pH przez rozkład mocznika do amoniaku. Obecność bakterii w przewodzie pokarmowym wywołuje silną reakcję ze strony układu immunologicznego i rozwój stanu zapalnego, co może doprowadzić do uszkodzenia ścian żołądka i dwunastnicy.
Jakie są objawy zakażenia Helicobacter?
Do objawów zakażenia Helicobacter Pylori zaliczają się:
- nudności,
- wymioty,
- częste odbijanie,
- zgaga,
- bóle w nadbrzuszu,
- utrata apetytu.
Objawy alarmowe, czyli takie, które wymagają bezwzględnego zgłoszenia się do lekarza i stanowią wskazanie do gastroskopii, to:
- niezamierzona, samoistna utrata masy ciała,
- niedokrwistość,
- krwawienie z przewodu pokarmowego: wymioty podbarwione krwią lub przypominające fusy z kawy (przy wystąpieniu tego objawu należy niezwłocznie udać się na najbliższy Szpitalny Oddział Ratunkowy!).
Jakie choroby wywołuje ta bakteria?
Helicobacter pylori uszkadzając błonę śluzową żołądka i dwunastnicy może prowadzić do rozwoju różnych chorób tej części przewodu pokarmowego, przede wszystkim zapalenia oraz choroby wrzodowej. Jednakże u niewielkiej ilości pacjentów zakażonych H. pylori może dojść do rozwoju raka lub chłoniaka żołądka. Z tego powodu nie należy lekceważyć utrzymujących się przewlekłe dolegliwości ze strony przewodu pokarmowego.
Zapalenie błony śluzowej żołądka i dwunastnicy
Zapalenie błony śluzowej żołądka i dwunastnicy to proces, któremu towarzyszy stan zapalny i postępujący zanik komórek nabłonka. Może on prowadzić do pogorszenia tolerancji niektórych pokarmów i występowania objawów, takich jak ból i dyskomfort w nadbrzuszu. Z kolei liczne nadżerki mogą stać się źródłem przewlekłego krwawienia, co może prowadzić do rozwoju niedokrwistości.
Choroba wrzodowa żołądka
Postępujące i nieleczone zapalenie z czasem może przerodzić się w chorobę wrzodową. Wrzód to uszkodzenie ściany żołądka. Zakażenie H. pylori jest odpowiedzialne za ponad połowę przypadków tej choroby. Wrzody żołądka mogą z czasem doprowadzić do powstania perforacji, czyli “dziury” w żołądku, stanowiącej poważny stan zagrożenia zdrowia, wymagający leczenia operacyjnego.
Diagnostyka Helicobacter pylori
Podejrzenie występowania choroby wrzodowej żołądka i dwunastnicy zawsze wymaga wykluczenia lub potwierdzenia roli Helicobacter jako czynnika odpowiedzialnego za jej rozwój. Do podstawowych metod diagnostycznych zaliczamy gastroskopię oraz nieinwazyjny mocznikowy test oddechowy i badania laboratoryjne, ukierunkowane na oznaczenie antygenu H. pylori w kale lub przeciwciał skierowanych przeciwko tej bakterii w surowicy krwi.
Gastroskopia to badanie polegające na wprowadzeniu do żołądka elastycznego przewodu, zakończonego kamerą. Dzięki temu lekarz może ocenić stan przełyku, żołądka oraz dwunastnicy. Pozwala to na jednoznaczne rozpoznanie, czy za występujące dolegliwości odpowiada na przykład wrzód żołądka. Podczas badania istnieje również możliwość pobrania wycinka z błony śluzowej i jego ocena pod kątem obecności bakterii Helicobacter pylori. W tym celu umieszcza się go na szkiełku zawierającym mocznik i specjalny związek, który zmienia kolor pod wpływem zmiany pH na zasadowe. Metoda ta nosi nazwę testu ureazowego, ponieważ pozytywny wynik świadczy o obecności tego enzymu w pobranej próbce. Przed przystąpieniem do gastroskopii konieczne jest odpowiednie przygotowanie pacjenta. Musi on pozostawać na czczo, a 5 godzin przed badaniem powinien powstrzymać się od przyjmowania płynów. Rano, w dniu badania, należy przyjąć wszystkie leki, z wyjątkiem leków hipoglikemizujących (konsultacji z lekarzem wymagają również pacjenci przyjmujący leki zmniejszające krzepliwość krwi).
Nieinwazyjną metodą rozpoznawania zakażenia H. pylori jest oddechowy test ureazowy. Polega ona doustnym podaniu roztworu mocznika, znakowanego specjalnym izotopem węgla. Helicobacter pylori dzięki ureazie rozkłada mocznik do dwutlenku węgla i amoniaku. Po upływie kilkunastu minut możliwa jest ocena zawartości dwutlenku węgla, znakowanego izotopem, w powietrzu wydychanym przez pacjenta. Oddechowy test ureazowy stosuje się czasami jako potwierdzenie skuteczności leczenia eradykacyjnego, nie wymagającego powtórnej gastroskopii.
Badania laboratoryjne w kierunku H. pylori to badania serologiczne, polegające na oznaczeniu przeciwciał Ig A i Ig G przeciwko antygenom bakterii w surowicy krwi lub wykrywaniu tych antygenów w stolcu badanego. Wykonuje się je w sytuacji, gdy brak jest wskazań do gastroskopii lub istnieją do niej wyraźne przeciwwskazania. Cechuje je dobra skuteczność w rozpoznawaniu zakażenia.
Na wynik testu mogą wpływać przyjmowane leki. Z tego powodu:
- należy odstawić leki hamujące wydzielanie kwasu żołądkowego (z grupy inhibitorów pompy protonowej, np. Controloc, Bioprazol, IPP, Dexilant) na dwa tygodnie przed badaniem,
- w czasie czterech tygodni poprzedzających badanie, nie należy przyjmować preparatów zawierających sole bizmutu oraz antybiotyków.
Jak wygląda leczenie Helicobacter?
Leczenie Helicobacter pylori prowadzi się w celu całkowitej eradykacji tej bakterii z organizmu. Obecnie stosuje się schemat farmakoterapii, składający się z inhibitora pompy protonowej (obniżającego wydzielanie kwasu żołądkowego), soli bizmutu (bakteriobójczych dla H. pylori) oraz dwóch antybiotyków. Leczenie trwa zwykle 14 dni. Zazwyczaj konieczne jest również stosowanie lekkostrawnej diety, co pomaga ograniczyć występowanie przykrych dolegliwości ze strony przewodu pokarmowego.
Oferta iMed24: poradnia gastroenterologiczna i endoskopia
W Centrum Medycznym iMed24 w ramach poradni gastroenterologicznej prowadzimy diagnostykę i leczenie chorób przewodu pokarmowego, m.in. zakażeń Helicobacter pylori. Dysponujemy nowoczesną pracownią endoskopową, pozwalającą na wykonywanie gastroskopii i kolonoskopii, również w znieczuleniu ogólnym. Podczas badania mogą zostać pobrane wycinki w celu wykonania testu ureazowego i dalszej diagnostyki. Naszym pacjentom oferujemy także szereg badań laboratoryjnych: wykrywających antygen bakterii i pozwalających na oznaczenie poziomu przeciwciał.