Czym są alergie sezonowe?
Alergia to nieprawidłowa reakcja organizmu, spowodowana nadwrażliwością na nieszkodliwą, obecną w środowisku substancję, nazywaną alergenem. Tym, co wyróżnia alergię jest fakt, że za wystąpienie dolegliwości z nią związanych odpowiada zaburzenie funkcjonowania układu immunologicznego. Przy pierwszym kontakcie organizm błędnie rozpoznaje alergen jako zagrożenie, dlatego przy każdym kolejnym zetknięciu się z nim rozpoczyna serię procesów prowadzących do rozwoju stanu zapalnego. Dochodzi wtedy do uwalniania tak zwanych mediatorów, między innymi histaminy, odpowiedzialnej za występowanie świądu, zaczerwienienia i opuchlizny. O alergii sezonowej mówi się, gdy alergen wywołujący reakcję alergiczną jest obecny w otoczeniu jedynie przez określony czas, jak na przykład pyłki roślin kwitnących na wiosnę. Predyspozycja do rozwoju uczulenia może być dziedziczona. Wrodzona skłonność do nadprodukcji przeciwciał odpowiedzialnych za reakcję alergiczną nosi nazwę atopii.
Co powoduje wiosenne alergie?
Różne alergeny mogą powodować problemy u różnych osób. Do najczęstszych przyczyn wiosennych alergii należą pyłki drzew i traw, a także zarodniki pleśni. Aby dowiedzieć się, jaka może być przyczyna wiosennej alergii, należy dokładnie przeanalizować kalendarz pylenia roślin.
Pyłek drzew jest jednym z głównych czynników wyzwalających reakcję alergiczną. W okresie wiosennym szczególnie duże znaczenie ma okres pylenia brzozy, trwający od końca marca do początku maja. Od lutego do kwietnia kwitnie również olsza, której pyłek może wywoływać dolegliwości u uczulonych osób. Na miesiące wiosenne przypadają również okresy pylenia dębu, topoli oraz jesionu, jednak uczulenie na pyłek tych drzew występuje stosunkowo rzadziej.
Chociaż drzewa są zwykle głównym źródłem wiosennych alergii, nie należy zapominać o innych roślinach. Pyłki mogą wywoływać objawy alergii już w kwietniu, a nawet wcześniej jeśli wiosenne ocieplenie temperatury wystąpi dostatecznie szybko.
Innym czynnikiem wyzwalającym alergie są zarodniki pleśni. Pomimo tego, że ich najwyższy poziom odnotowuje się w miesiącach letnich, już na wiosnę mogą być one przyczyną różnych dolegliwości.
Objawy wiosennych alergii
Niemal każda osoba dotknięta przez alergię sezonową jest świadoma, jak uciążliwe potrafią być jej objawy. Alergeny wiosenne, takie jak pyłki drzew i traw, mogą wywoływać dolegliwości takie jak kichanie, katar lub uczucie zatkanego nosa, obrzęk błon śluzowych, kaszel i swędzenie, łzawienie oczu oraz zaczerwienienie spojówek. Na nasilenie objawów może wpływać ilość alergenów obecnych w otoczeniu, jak również ich rodzaj.
Alergeny wziewne, takie jak pyłki roślin, mogą również powodować występowanie zmian skórnych, takich jak pokrzywka, objawiająca się występowaniem zaczerwienionych, obrzękniętych bąbli, zajmujących często znaczną powierzchnię ciała.
Niezwykle rzadko zdarza się, że wiosenne alergeny doprowadzają do wystąpienia reakcji anafilaktycznej. Ryzyko to jest jednak znacznie większe, gdy występuje uczulenie na jad owadów błonkoskrzydłych, takich jak osy czy pszczoły, o których ukąszenie łatwiej w okresie wiosennym.
Jak radzić sobie z wiosenną alergią?
Chociaż objawy wiosennych alergii mogą znacznie utrudniać codzienne funkcjonowanie, istnieje wiele sposobów na to, aby zmniejszyć ich nasilenie.
Warto regularnie sprawdzać aktualny poziom pyłków, na przykład korzystając z dostępnych w internecie prognoz pylenia. Również warunki pogodowe mogą mieć wpływ na obecność alergenów w powietrzu, które rośnie w suche i wietrzne dni, natomiast spada podczas i tuż po opadach deszczu.
Ulgę może przynieść ograniczenie ekspozycji na pyłki. Jeśli to możliwe, warto ograniczyć otwieranie okna w nocy oraz w okresach, gdy pylenie jest szczególnie nasilone. Nie zaleca się suszenia ubrań na świeżym powietrzu. Alergicy powinni również unikać koszenia trawy czy prac w ogrodzie. Poziom pyłków jest na ogół najwyższy w godzinach porannych, dlatego warto powstrzymać się wtedy od aktywności na świeżym powietrzu. Po powrocie do mieszkania zaleca się prysznic oraz zmianę odzieży, tak aby zmniejszyć okres kontaktu skóry i błon śluzowych z alergenem.
Nawet pomimo bardzo ścisłego przestrzegania powyższych zaleceń, nie da się całkowicie wyeliminować kontaktu z alergenami. Dlatego alergicy mogą sięgać po leki, pozwalające na kontrolę dolegliwości i ograniczenie wpływu objawów na codzienne życie. Wiele leków przeciwalergicznych można zakupić w aptece bez recepty. Doustne leki przeciwhistaminowe mogą pomóc złagodzić dolegliwości związane z sezonowym katarem siennym, takie jak kichaniem, katar i swędzenie oraz łzawienie oczami. Największą skuteczność w redukcji objawów sezonowego, alergicznego nieżytu nosa wykazują jednak glikokortykosteroidy w formie aerozolu. Są to preparaty bezpieczne, pod warunkiem ich prawidłowego stosowania. Doraźnie można wykorzystać również środki zmniejszające przekrwienie błony śluzowej, takie jak ksylometazolina (dostępna jako aerozol do nosa) lub pseudoefedryna (w postaci tabletek), nie należy jednak przyjmować ich dłużej niż przez kilka dni.
Jeśli objawy alergii znacząco wpływają na życie codzienne, warto zasięgnąć porady lekarza alergologa. W uzasadnionych przypadkach wskazane jest przeprowadzenie tak zwanego odczulania, czyli immunoterapii swoistej. Polega ona na podawaniu rosnących dawek alergenu, tak aby wytworzyć naturalną tolerancję układu immunologicznego.
Pewną popularnością cieszą się metody odczulania wywodzące się z medycyny alternatywnej, nie są one jednak poparte żadnymi dowodami naukowymi, a ich skuteczność jest wątpliwa.
Poradnia alergologiczna iMed24
W krakowskim Centrum Medycznym iMed24 diagnostyką i leczeniem alergii zajmuje się poradnia alergologiczna. Oferujemy naszym pacjentom dostęp do kompleksowej oferty badań specjalistycznych, takich jak testy skórne i testy płatkowe, badań czynnościowych układu oddechowego (spirometria) oraz badań laboratoryjnych (pomiar poziomu przeciwciał IgE we krwi). Ponieważ zindywidualizowane podejście do pacjenta alergicznego wymaga często współpracy lekarzy różnych specjalności, w naszej placówce oferujemy również konsultacje specjalistów z zakresu dermatologii, laryngologii oraz pulmonologii.