Przewlekłe choroby płuc - na co uważać w sezonie jesienno-zimowym?

Wiele osób, żyjących na co dzień z astmą czy przewlekłą obturacyjną chorobą płuc, wraz ze spadkiem temperatur może odczuć nasilenie dolegliwości związanych ze swoim schorzeniem. Warto się przygotować na sezon zimowy. Jak to zrobić i na co uważać?

Najczęstsze choroby przewlekłe układu oddechowego

Przewlekłe choroby układu oddechowego to niezakaźne schorzenia, dotyczące zarówno dróg oddechowych, jak i pęcherzyków płucnych. Do najczęstszych z nich należy astma, przewlekła obturacyjna choroba płuc (POChP), rak płuc, a także mukowiscydoza, obturacyjny bezdech senny i zawodowe choroby płuc (pylice). 

Choroby układu oddechowego dotykają osób ze wszystkich grup wiekowych – dzieci, nastolatków, dorosłych i seniorów. Ich objawy cechuje często zmienne nasilenie i łatwo ulegają one zaostrzeniu pod wpływem licznych czynników zewnętrznych. 

Astma jest chorobą charakteryzującą się przewlekłym zapaleniem oskrzeli. Stan zapalny związany z obecnością licznych komórek układu immunologicznego jest powodem nadreaktywności dróg oddechowych, które mogą ulegać zwężeniu na skutek skurczu mięśni gładkich oskrzeli, obrzęku i zwiększonej produkcji śluzu. Prowadzi to do utrudnionego przepływu powietrza, zwłaszcza podczas wydechu i powoduje objawy takie jak:
  • duszność,
  • świszczący oddech,
  • ucisk w klatce piersiowej,
  • suchy kaszel.

Objawy astmy bardzo często występują w postaci „napadów” wywołanych na przykład wysiłkiem fizycznym lub kontaktem z czynnikami drażniącymi (alergenami, zanieczyszczeniami, substancjami chemicznymi), a także podczas infekcji układu oddechowego. 

Przewlekła obturacyjna choroba płuc to schorzenie, w którym dochodzi do trwałego ograniczenia przepływu przez drogi oddechowe (obturacji). Jej najczęstszą przyczyną jest palenie tytoniu, rzadziej bierna ekspozycja na dym tytoniowy, pyły i związki chemiczne. Podobnie jak w przypadku astmy, u podstaw zmian chorobowych leży przewlekły stan zapalny, który prowadzi do nieodwracalnego uszkodzenia płuc.

Objawy POChP to przede wszystkim:

  • duszność wysiłkowa,
  • przewlekły kaszel z odkrztuszaniem wydzieliny,
  • łatwa męczliwość,
  • utrata łaknienia i spadek masy ciała.

Obie choroby, jeśli pozostaną niezdiagnozowane i nie są prawidłowe leczone, mogą doprowadzić do znaczących ograniczeń w codziennej aktywności, pogarszając komfort i jakość życia.

Dlaczego sezon jesienno-zimowy sprzyja zaostrzeniom chorób płuc?

Sezon jesienno-zimowy to okres, w którym temperatura na zewnątrz spada. Mróz, silny wiatr i opady potrafią utrudnić oddychanie nawet zdrowej osobie, a w przypadku Pacjentów cierpiących na astmę czy POChP często powodują nasilenie dolegliwości. Warunki atmosferyczne nie są jednak jedyną przyczyną zaostrzeń chorób układu oddechowego w okresie od października do marca. Należą do nich również infekcje dróg oddechowych oraz zanieczyszczenia powietrza, a także niestosowanie się do planu leczenia i zaleceń lekarza.

Zakażenia układu oddechowego

Zakażenia górnych dróg oddechowych są najczęstszym powodem nasilenia się objawów wśród osób cierpiących na choroby płuc. Infekcje powodowane przez wirusy, takie jak wirus grypy czy wywołujące przeziębienia rhinowirusy, koronawirusy oraz adenowirusy odpowiadają nawet za 80% zaostrzeń astmy u dzieci i 60% u dorosłych. Osoby chore na astmę i POChP są również bardziej narażone na ciężki przebieg zakażeń układu oddechowego oraz ich powikłania, takie jak bakteryjne zapalenie płuc.

Zanieczyszczenia powietrza

Jesień to początek sezonu grzewczego. Spaliny z pieców i kotłów ogrzewających gospodarstwa domowe, ale także silników spalinowych, stanowią główne źródło drobnych cząsteczek obecnych w powietrzu, które po przedostaniu się do dróg oddechowych nasilają stan zapalny i sprzyjają występowaniu zaostrzeń.

Niestosowanie właściwego leczenia

Ponieważ wiele chorób płuc cechuje się zmiennym nasileniem objawów, część chorych uważa, że w okresie gdy następuje remisja, to znaczy nie odczuwają oni żadnych dolegliwości, nie muszą stosować leków. Tymczasem rolą leków stosowanych w leczeniu astmy i POChP jest nie tylko łagodzenie objawów, ale także kontrola przebiegu choroby, przez zapobieganie występowaniu zaostrzeń oraz powstawaniu nieodwracalnych zmian w płucach. Nieprzyjmowanie leków zgodnie z zaleceniami lekarza prowadzącego może skutkować koniecznością zwiększenia stosowanej dawki leku, a także groźnych komplikacji choroby.

Jak zmniejszyć ryzyko zaostrzeń w okresie jesienno-zimowym?

W celu ograniczenia ryzyka zaostrzeń chorób układu oddechowego w sezonie jesienno-zimowym warto zadbać o prawidłowe funkcjonowanie układu immunologicznego. 

Przestrzeganie zasad zdrowego i higienicznego trybu życia również stanowi podstawę do tego, aby układ odpornościowy mógł przeciwdziałać drobnoustrojom chorobotwórczym. Zaliczają się do nich:

  • zdrowa i zbilansowana dieta, bogata w warzywa i owoce,
  • aktywność fizyczna odpowiednia do wieku i stanu zdrowia,
  • zachowanie właściwej higieny snu,
  • unikanie stresu i napięcia emocjonalnego,
  • zaprzestanie palenia tytoniu i ograniczenie spożycia alkoholu.
Jednym z najprostszych kroków do ograniczenia ryzyka zaostrzeń związanych z infekcjami są szczepienia ochronne. Zaleca się, aby osoby cierpiące na choroby płuc każdego roku, wraz z początkiem jesieni przyjęły szczepienie przeciwko grypie. Warto, aby rozważyły one również szczepienie przeciw COVID-19, zarówno podstawowe jak i dostępne dawki przypominające, ponieważ znacząco zmniejszają one ryzyko ciężkiego przebiegu choroby oraz hospitalizacji z powodu niewydolności oddechowej.

Badania naukowe wykazały również, że osoby chorujące na astmę są bardziej narażone na zaostrzenie choroby, jeśli są dodatkowo obciążone niedoborem witaminy D3, dlatego w okresie jesienno-zimowym powinny stosować jej profilaktyczną suplementację.

Osoby cierpiące na choroby układu oddechowego powinny również uważnie monitorować powiadomienia na temat jakości powietrza i unikać spędzania czasu na zewnątrz, a także wietrzenia pomieszczeń w dni, w których poziom zanieczyszczeń jest wysoki. 

Jak w przypadku każdej choroby przewlekłej, również w przypadku chorób płuc ważne jest regularne przyjmowanie leków i stosowanie się do zaleceń lekarza. 

Poradnia pulmonologiczna iMed24

W Centrum Medycznym iMed24 opiekę nad Pacjentami cierpiącymi na przewlekłe choroby układu oddechowego pełni poradnia pulmonologiczna. W poradni prowadzimy diagnostykę, leczenie oraz zajmujemy się profilaktyką chorób takich jak astma oskrzelowa i przewlekła obturacyjna choroba płuc, a także innych schorzeń układu oddechowego. 

W ramach poradni wykonujemy spirometrię - podstawowe badanie wykorzystywane do oceny funkcjonowania płuc. Dzięki Centrum Diagnostyki Obrazowej iMed24 nasi Pacjenci mają dostęp do nowoczesnych badań obrazowych, takich jak badanie RTG klatki piersiowej oraz tomografia komputerowa. Wykonujemy również niezbędne badania laboratoryjne, a w razie potrzeby umożliwiamy dostęp do konsultacji specjalistów z zakresu alergologii, otolaryngologii oraz innych dziedzin medycyny.