Co to jest anemia?
Anemia lub niedokrwistość to obniżony poziom hemoglobiny (Hgb). W niedokrwistości może również, chociaż nie musi, dochodzić do spadku liczby czerwonych krwinek (RBC) oraz hematokrytu (Ht), czyli stosunku objętości erytrocytów do objętości krwi.
Hemoglobina to białko, które umożliwia erytrocytom (czerwonym krwinkom) transport tlenu, niezbędnego do funkcjonowania wszystkich narządów organizmu. Wraz ze spadkiem poziomu hemoglobiny obniża się ilość tlenu dostarczanego do komórek organizmu. Jego niedostateczna ilość jest bezpośrednią przyczyną wszystkich dolegliwości związanych z niedokrwistością.
Kto jest szczególnie narażony na wystąpienie anemii?
Anemia może wystąpić w każdym wieku. Pewne osoby mogą być jednak bardziej narażone na niedokrwistość. Należą do nich:
- osoby, u których występuje zwiększone zapotrzebowanie na żelazo, na przykład dzieci w okresie wzrastania czy kobiety w ciąży,
- osoby stosujące diety eliminacyjne, na przykład dietę wegańską, jeśli nie została ona odpowiednio zbilansowana,
- kobiety, u których występują bardzo obfite miesiączki, powodujące znaczną utratę krwi,
- osoby starsze, ze względu na zwiększone ryzyko krwawień (np. z powodu wrzodów żołądka) oraz często występujący spadek apetytu, predysponujący do niedożywienia i niedoborów z nim związanych,
- osoby cierpiące na choroby przewlekłe, takie jak przewlekła choroba nerek (ponieważ spada produkcja erytropoetyny, stymulującej powstawanie czerwonych krwinek), stosujące niektóre leki, a także w przypadku choroby nowotworowej z przerzutami do kości (niszczą one szpik, który produkuje komórki krwi).
Jakie są objawy anemii?
Objawy anemii wynikają ze zmniejszenia ilości tlenu dostarczanego do tkanek. Ich nasilenie może się znacząco różnić w zależności od wielu czynników. Na przykład u osób, u których niedokrwistość rozwijała się powoli, objawy mogą mieć niewielkie nasilenie, nawet w przypadku skrajnie niskich wartości hemoglobiny. Z kolei w przypadku szybko postępującej anemii, objawy mogą wystąpić nagle, z dużym nasileniem.
Do typowych objawów anemii zaliczają się:
- duszność,
- zawroty głowy,
- przyspieszona akcja serca (tachykardia),
- omdlenia,
- osłabienie i pogorszenie tolerancji wysiłku,
- ból głowy,
- bladość skóry.
Jakie są główne przyczyny anemii?
Przyczyny anemii można w uproszczeniu podzielić na trzy kategorie:
- związane ze zmniejszoną produkcją erytrocytów,
- związane ze zwiększonym niszczeniem krwinek czerwonych,
- spowodowane utratą krwi na skutek krwawienia.
Do pierwszej kategorii zaliczają się niedokrwistości związane z niedoborami żywieniowymi. Najczęściej anemia jest spowodowana niedoborem żelaza, może ona jednak wystąpić również na skutek niedoboru witaminy B12 czy kwasu foliowego.
Produkcja czerwonych krwinek może być również obniżona w licznych chorobach przewlekłych, związanych ze stanem zapalnym, takich jak reumatoidalne zapalenie stawów czy toczeń rumieniowaty układowy.
Do zwiększonego rozpadu czerwonych krwinek może dochodzić pod wpływem wrodzonych schorzeń, takich jak sferocytoza wrodzona, niedobór dehydrogenazy glukozo-6-fosforanowej, anemia sierpowatokrwinkowa, a także pod wpływem autoprzeciwciał (anemia autoimmunohemolityczna).
Jak wygląda przesiewowa diagnostyka w kierunku anemii?
Podstawowym badaniem umożliwiającym postawienie diagnozy niedokrwistości jest morfologia krwi. Dostarcza ona informacji na temat ilości czerwonych krwinek, a także ich objętości oraz zawartości hemoglobiny w krwince. Poza tym na podstawie morfologii można poznać liczbę białych krwinek, płytek krwi, poziomu hemoglobiny czy hematokrytu. Jest to bardzo ważne badanie, również w przypadku diagnostyki niektórych nowotworów krwi, takich jak białaczki.
Chociaż morfologia pozwala rozpoznać niedokrwistość, nie wystarczy ona do jednoznacznego ustalenia jej przyczyny. Może natomiast pozwolić na wysunięcie wstępnego podejrzenia, na przykład w przypadku niedoboru żelaza erytrocyty są małe (anemia mikrocytarna), z kolei w przypadku niedoboru witaminy B12 są powiększone (anemia makrocytarna).
W celu ustalenia przyczyny anemii lekarz może zlecić dodatkowe badania, na przykład oznaczenie poziomu żelaza i ferrytyny, witaminy B12 czy liczby retikulocytów (niedojrzałych krwinek czerwonych). W niektórych przypadkach konieczne może być wykonanie bardziej specjalistycznych badań, na przykład gastroskopii, kolonoskopii czy biopsji szpiku. Na czym polega leczenie anemii?
Po ustaleniu przyczyny anemii możliwe jest wdrożenie odpowiedniego, celowanego leczenia.
W przypadku niedokrwistości z niedoboru żelaza lub niedokrwistości związanej z niedoborem witamin, konieczna jest odpowiednia suplementacja z pomocą preparatów doustnych, a w cięższych przypadkach również dożylnych lub domięśniowych.
Leczenie anemii związanej z chorobą przewlekłą jest przede wszystkim ukierunkowane na leczenie choroby podstawowej. W przypadku niedokrwistości autoimmunologicznych może być konieczne rozpoczęcie leczenia immunosupresyjnego. Skrajna niedokrwistość wymaga natomiast transfuzji krwi.
Oferta Centrum Medycznego iMed24 w przypadku diagnozowania i leczenia anemii
Objawy niedokrwistości nie powinny być lekceważone i wymagają szybkiej konsultacji lekarskiej. Diagnostykę w kierunku anemii warto rozpocząć od wizyty w poradni chorób wewnętrznych, gdzie podczas wizyty lekarz na podstawie dokładnego wywiadu i badania przedmiotowego zaproponuje kolejne kroki diagnostyki oraz leczenia.
W ramach Centrum Medycznego iMed24 Pacjenci mają dostęp do szerokiego zakresu badań obrazowych, takich jak USG, tomografia komputerowa oraz rezonans magnetyczny, a także badań endoskopowych przewodu pokarmowego. W razie potrzeby mogą oni również skorzystać z konsultacji specjalistów w zakresie chirurgii, gastroenterologii, reumatologii oraz innych dziedzin medycyny.